اسلام آباد بازیگری هوشیار در برابر طراحی واشنگتن

نگاهی بر تحولات امنیتی و سیاست خارجی پاکستان بویژه در ماه‌های اخیر نشانگر رویکرد تمام عیار آمریکا به این کشور است که در ابعاد اقتصادی و امنیتی و سیاسی صورت می گیرد.

اخیرأ فیلد مارشال سید عاصم منیر فرمانده ارتش پاکستان در دومین سفر رسمی خود به ایالات متحده در سال جاری میلادی، با رئیس جدید سنتکام (فرماندهی مرکزی ستاد آمریکا) دیدار و طرفین پیرامون تقویت همکاری‌های نظامی و مقابله با چالش‌های مشترک گفت‌وگو کردند. طرفین پیرامون تقویت همکاری‌های نظامی، مقابله با چالش‌های مشترک و تازه‌ترین تحولات منطقه‌ای تبادل نظر کردند. پیش تر ژنرال مایکل کوریلا فرمانده سنتکام (فرماندهی مرکزی ستاد آمریکا) که 18 مرداد ماه 404 بازنشسته شد، در سفر چهارم مرداد امسال به پاکستان جلساتی را با سران ارشد نظامی این کشور برای بحث در مورد منافع امنیتی متقابل، ثبات منطقه‌ای و همکاری‌های ضد تروریسم برگزار کرد. بیست و هشتم خرداد امسال فیلد مارشال سید عاصم منیر فرمانده ارتش پاکستان طی سفر رسمی به ایالات متحده ضمن دیدار با مقام‌های نظامی- دفاعی با دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نیز دیدار کرد.

 پاکستان و ایالات متحده پس از چند دور مذاکرات پی در پی اعمال تعرفه از سوی دولت ترامپ بر اسلام‌آباد، توافق تجاری امضاء کردند که به تعبیر طرف پاکستانی منجر به کاهش تعرفه‌های متقابل می شود و ترامپ نیز گفت که آمریکا برای توسعه ذخایر نفتی در پاکستان همکاری می کند. این توافق توسط سناتور محمد اورنگزیب وزیر دارایی پاکستان، هوارد لوتنیگ وزیر بازرگانی آمریکا و جیمیسون گریر فرستاده ویژه ایالات متحده در امور تجاری امضا شد. همچنین دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در پیامی در شبکه اجتماعی خود با نام تروث سوشال (Truth Social) نوشت: ما به تازگی قراردادی با پاکستان منعقد کرده‌ایم که به موجب آن پاکستان و ایالات متحده برای توسعه ذخایر عظیم نفتی خود با یکدیگر همکاری خواهند کرد. وی افزود: ما در حال انتخاب شرکت نفتی هستیم که این همکاری را رهبری خواهد کرد. چه کسی می‌داند، شاید آنها (پاکستان) روزی به هند نفت بفروشند. آمریکا گفته است تعرفه‌ها بر کالاهای پاکستانی از ۲۹٪ به ۱۹٪ کاهش یافته است در حالی که برای هند 50 درصد شده است. 

استراتژی تنوع ارتباط با منطقه تا آمریکاست

نگاهی به سیاست خارجی و امنیتی پاکستان نشان می دهد که سران این کشور با محوریت همگرایی با همسایگان به دنبال طیف‌های گسترده ای از روابط با سایر کشورها نیز هستند. چنانکه در کنار میزبانی گرم از پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران و دیدار با مقامات چینی، بر همگرایی با ترکیه، آمریکا، اروپا و... نیز تاکید کرده اند. این سبد سیاست خارجی دارای ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی است تا شاید بتواند مقداری از مشکلات این کشور را کم نماید. حال آنکه به اذعان بسیاری از آگاهان به تحولات منطقه و پاکستان، غرب هرگز شریکی قابل اعتماد نه برای پاکستان و نه برای هیچ کشوری نبوده است و احتیاط در روابط با این کشور بر خلاف روابط با همسایگان نیازمند تدابیر پیشگرانه و هوشمندانه بسیار است. 

 تلاش برای تقویت امنیت

پاکستان مانند بسیاری از کشورهای شرق آسیا و شبه قاره، همچنان گرفتار تروریسم تحمیلی به منطقه با اشغال افغانستان توسط غرب است. گروه‌های جدایی طلب و تروریست‌ها امنیت این کشور و منطقه را به مخاطره انداخته‌اند که مقابله با آنها حقی مسلم برای دولت و ارتش پاکستان است. در همین راستا نیز چندی پیش کنفرانس منطقه‌ای با حضور فرماندهان نظامی از کشورهای آسیای مرکزی شامل قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و همچنین آمریکا به میزبانی فرمانده ارتش پاکستان در اسلام‌آباد برگزار شد. هر چند که پاکستان تلاش بسیار دارد تا با این رویکردها ثبات را در منطقه همگانی و تثبیت سازد، اما تجربه نشانگر حقیقتی تلخ است و آن نقش آمریکا در ایجاد بحران‌های امنیتی است. حضور اشغالگران در افغانستان رسماً منطقه را دچار بحران ساخت در حالی که غرب به هیچ کدام از تعهدات خود عمل نکرد. چنانکه پرویز مشرف رئیس جمهور سابق پاکستان رسماً عنوان می کند که در سال 2001 به رغم همکاری اسلام اباد با آمریکا، در نهایت هیچ کدام از وعده‌ها به پاکستان اجرایی نشد. حمایت از تقویت داعش در پاکستان و مرزهایش، مانع تراشی واشنگتن بر سر اجرایی شدن خط لوله صلح یا همان انتقال انرژی از ایران به پاکستان که بسیاری از مشکلات اقصادی و امنیتی این کشور را رفع می کرد، کارشکنی آمریکا بر سر روابط پاکستان و چین و حتی مانع تراشی بر سر طرح یک جاده یک کمربند که منافع بسیاری برای اسلام اباد داشته و... نشان می‌دهد که آمریکا عملاً به دنبال حمایت از امنیت پاکستان نبوده و در حال بازی دادن این کشور است. 

با توجه به عملکرد عالی و قابل تقدیر پاکستان در حمایت از فلسطین و مقابله با رژیم صهیونی به نظر می‌رسد که واشنگتن با وابسته سازی اسلام آباد به اقتصاد و کمک‌های نظامی به دنبال تکرار سرنوشت هند برای این کشور باشد

مقابله با هند تکرار یک تجربه تلخ

یکی از مولفه‌های مطرح در روابط کشورهای شبه قاره را یارگیری در تقابل با یکدیگر تشکیل می‌دهد. هند و پاکستان که بر سر تفرقه افکنی انگلیس در کشمیر و مناطق مرزی در تنش می‌باشند تاکنون نتوانسته‌اند به نقطه‌ مشترکی دست یابند و این امر زمینه ساز دخالت و سوء استفاده بیگانگان شده است. هند و پاکستان اجباراً در رویکردی تقابلی به دنبال گسترده تر ساختن اردوگاه سیاسی و تقویت توان نظامی خود با متحدان بیشتر روی آورده‌اند. به نظر می‌رسد اکنون آمریکا که از یک سو بر سر تعرفه‌ها و خرید نفت هند از روسیه با دهلی نو به چالش خورده است و از سوی دیگر نیز به دنبال مقابله با چین است، توسعه روابط با پاکستان را در پیش گرفته است. به عبارتی دیگر نگاه آمریکا به اسلام آباد نه از روی دوستی که در چارچوب تقابل با هند و بر هم زدن معادلات منطقه می باشد که در نهایت پاکستان را نیز قربانی خواهد ساخت، چرا که رفتار واشنگتن در برابر دهلی نو نشان می‌دهد که آنها صرفاً به منافع خود فکر می‌کنند و قربانی ساختن متحدانشان نیز برایشان اهمیتی ندارد. 

 آمریکا مرید رژیم صهیونی

نکته بسیار مهم در سیاست خارجی آمریکا مرید و مطیع بودن آن در برابر رژیم صهیونی است، چنانکه در طول 22 ماه نسل کشی غزه حمایتی قاطع از آن داشته و حتی به حمایت از این رژیم به بمباران مراکز هسته‌ای ایران پرداخت. آمریکا همچنین سالها در لوای حمایت از هند در برابر پاکستان ، این کشور را وادار به توسعه روابط با رژیم صهیونی کرد که خسارت‌های بسیاری در عرصه داخلی و جهانی برای دولتمران دهلی نو به همراه داشت. با توجه به عملکرد عالی و قابل تقدیر پاکستان در حمایت از فلسطین و مقابله با رژیم صهیونی به نظر می‌رسد که واشنگتن با وابسته سازی اسلام آباد به اقتصاد و کمک‌های نظامی به دنبال تکرار سرنوشت هند برای این کشور باشد که بیداری دولتمردان پاکستان را الزام آورتر می سازد هر چند اسلام آباد نشان داده است که هرگز دست از مقاومت برنخواهد داشت. 

 راهکار دفاعی همسایگان

در جمع بندی نهایی می توان گفت که تجربه جهان از جمله در شبه قاره نشان می‌دهد که تنها راه رسیدن به امنیت پایدار و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به جای دلبستن به وعده‌های آمریکا، اتحاد و همگرایی همسایگان است. چنانکه ایران و پاکستان توانسته‌اند کارنامه ای موفق در این عرصه به نمایش بگذارند. محقق شدن توافقات دو و چند جانبه کشورهای منطقه با یکدیگر و تقویت شانگهای و دی 8 می تواند گامی مهم در تحقق این امر باشد، بویژه آنکه تجربه نشان داده است که چنانکه شیشه با دستمال کثیف پاک نمی شود، هیچ منطقه‌ای نیز با دخالت‌ آمریکا به ثبات و پیشرفت نخواهد رسید و سرنوشت 20 سال حضور آمریکا و ناتو در افغانستان گواهی بر این حقیقت است.